Su Kaynakları

Su Kaynakları

Dünyadaki su kaynaklarını göller, denizler, yer altı suları ve okyanuslar oluşturur. Su hareket eder, biçim değiştirir; bitkiler, hayvanlar ve insanlar tarafından kullanılır. Ancak asla yok olmaz ve buna su döngüsü(hidroloji döngüsü) denir.

Dünya yüzeyinin %70 i su ile kaplıdır. Büyük çoğunluğu deniz ve okyanuslardır. Pasifik Okyanusu yeryüzünün neredeyse yarısını oluşturmaktadır. Havada ise çok az bir miktarda su buharı, su damlacıkları, buz kristalleri şeklinde bulunur. 

Dünya yüzeydeki suyun alanı ve kütlesi büyük olmasına karşın insanın kullanabileceği tatlı su kaynakları sınırlıdır. Bunun sebebi dünyadaki suyun %97 si tuzlu su kaynağından oluşmuş olmasıdır. Geriye kalan %3 lük kısım tatlı suları oluşturur ve bu kısmın %68.3 u kadarı buzullardan, %31.4 si yeraltı sularından, % 0.04 i ise yüzey sularından oluşurlar.

Yeryüzü üzerindeki %0.04 lük tatlı su kaynaklarının % 87 si göllerde, %11 i bataklık, %2 si nehirler ve canlı organizmalardaki sulardan oluşur.

Tatlı Su Kaynaklarının Yeryüzünde Dağılımı (Bölgesel) 

Yeryüzünde en fazla tatlı suya sahip alanlar: Kuzey Amerika Özellikle Kanada, Orta ve Güney Amerika, Avrupa'nın kuzeyi ve yer yer batı kesimleri, Asya'nın kuzeyi özellikle Sibirya, Asya'nın güneyi ve güneyindeki ekvatoral yağışa sahip adalar ( Endonezya, Malezya, Filipinler vb.), Avustralya kıtaları tatlı suların en fazla olduğu sahalardır. 

Dünyada bazı ülkeler su içerisinde yüzerken, bazı ülkeler ise su kıtlığı yaşamaktadır. Brezilya 8 trilyon 233 milyar metreküp toplam yenilenebilir su kaynağına sahipken, Gazze Şeridi 41 metreküple su fakiri ülkeler listesinde sonuncu sırada yer alıyor. 

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün verilerine göre, dünyada en fazla tatlı su kaynağının Brezilya'da olduğu belirlendi. Yağmur ormanlarına ve dünyanın en büyük debisine sahip Brezilyayı 4 trilyon 507 milyar metreküp toplam yıllık yenilenebilir su kaynağı ile Rusya takip ediyor.

- Kuzey Amerika : %15 - Güney Amerika : %26 - Avrupa : %8 - Afrika : %11 - Asya : %36 - Avustralya ve Adalar : %5 

Dünyadaki Tatlı Suyun Kullanım Alanları

Türkiye’de Su Kaynakları 

Türkiye yıllık yağış ortalaması (aritmetik) 642.6 mm’dir.  Türkiye'ye düşen yıllık ortalama yağış miktarı 501,0 km3’tür.

Türkiye göller bakımından oldukça zengin olup başlıca dört bölgeye ayrılmıştır: Göller Yöresi (Eğirdir, Burdur, Beyşehir ve Acıgöl), Güney Marmara (Sapanca, İznik, Ulubat, Kuş Gölleri), Van Gölü ve çevresi, Tuz Gölü ve çevresi. Türkiye’deki göllerin bazılarının derinliği 30 m’den fazladır, bazıları ise sadece birkaç metre derinliktedir. Van Gölü’nün derinliği 100 m’den daha fazladır. Köyceğiz Gölü gibi denizle bağlantısı olan göller az tuzludur.

Tabii göller dışında Türkiye’de 706 adet baraj gölü bulunmaktadır. Bunlardan bazılarının yüzey alanı; Atatürk Barajı 817 km², Keban Barajı 675 km², Karakaya Barajı 268 km², Hirfanlı Barajı 263 km², Altınkaya Barajı 118 km²’dir.

Türkiye göller haricinde akarsuları açısından da zengin bir ülkedir. Kaynakları Türkiye topraklarında olan birçok akarsu değişik denizlere dökülür. Karadeniz’e Sakarya, Filyos, Kızılırmak, Yeşilırmak, Çoruh ırmakları; Akdeniz’e Asi, Seyhan, Ceyhan, Tarsus, Dalaman ırmakları; Ege Denizi’ne Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Meriç nehirleri; Marmara Denizi’ne Susurluk/Simav Çayı, Biga Çayı, Gönen Çayı dökülür. Ayrıca Fırat ve Dicle nehirleri Basra Körfezi’nde, Aras ve Kura nehirleri ise Hazar Denizi’nde son bulur. Kızılırmak 1.355 km, Yeşilırmak 519 km, Ceyhan Irmağı 509 km, Büyük Menderes 307 km, Susurluk Irmağı 321 km, Suriye sınırına kadar Fırat Nehri 1.263 km, Dicle Nehri 523 km, Ermenistan sınırına kadar Aras Nehri 548 km uzunluğundadır.

Türkiye göller ve nehirlerinden oluşan tatlı su kaynaklarına sahip olmasına rağmen, sanıldığı gibi su zengini bir ülke değildir. Aksine, gerekli önlemler alınmadığı takdirde yakın gelecekte su sorunları yaşamaya aday bir ülke konumundadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2030 yılı için nüfusumuzun 100 milyon olacağını öngörmüştür. Bu durumda 2030 yılı için kişi başına düşen kullanılabilir su miktarının 1.120 m³/yıl civarında olacağı söylenebilir. Mevcut büyüme hızı, su tüketim alışkanlıklarının değişmesi gibi faktörlerin etkisi ile su kaynakları üzerine olabilecek baskıları tahmin etmek mümkündür. Ayrıca bütün bu tahminler mevcut kaynakların 20 yıl sonrasına hiç tahrip edilmeden aktarılması durumunda söz konusu olabilecektir. Bu sebeple Türkiye’nin gelecek nesillerine sağlıklı ve yeterli su bırakabilmesi için kaynakların çok iyi korunup, akılcı kullanılması gerekmektedir.